Axit fomic là gì? Đặc điểm tính chất và ứng dụng của axit fomic

Axit fomic có thể nói là một loại hóa chất được ứng dụng rộng rãi ngày nay. Tính chất lý hóa và phương pháp điều chế như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Axit fomic là gì?

Axit fomic là gì?

Đây là hợp chất hữu cơ axit có chứa nhóm cacboxylic đơn giản nhất. Trong tự nhiên, chúng ta có thể tìm thấy trong nọc độc của ong hoặc những vòi đốt của kiến.

Axit fomic có công thức là HCOOH hoặc CH2O2. Ngoài tên gọi đó ra, hóa chất còn có các tên gọi khác như: Axit formylic, andehit fomic, acid formicãaxit metanoic, Axit hyđrô cacboxylic,…

Tính chất lý hóa của axit formic

Tính chất vật lý 

• Hóa chất không màu, tồn tại ở dạng chất, rất dễ bốc khói.
• Có điểm nóng chảy: 8,4 °C (47,1 °F).
• Có điểm sôi: 100,8 °C (213,3 °F).
• Axit này hòa tan trong các chất dung môi hữu cơ, hòa tan trong nước và hòa tan một ít trong các hydrocacbon.
• Có phân tử khối: 46,0254 g/mol.

Tính chất hóa học

– Đối với tính Axit 

Axit fomic (HCOOH) là quỳ tím chuyển sang màu đỏ nhạt.

Khi tác dụng với kim loại mạnh giải phóng khí Hidro.

Phương trình hóa học diễn ra như sau:

2Na + 2HCOOH –> 2HCOONa + H2

HCOOH tác dụng với muối của axit yếu hơn:

Phương trình hóa học diễn ra như sau:

C6H5ONa + HCOOH –> HCOONa + C6H5OH.

 NaHCO3 + HCOOH –> HCOONa + CO2 + H2O

HCOOH tác dụng oxit bazơ tạo ra nước và sản phẩm tương ứng:

Phương trình hóa học diễn ra như sau:

CuO + 2HCOOH –> (HCOO)2Cu + H2O

– Đối với tính chất của nhóm -COOH:

Có thể nói phản ứng Este hóa là đặc trưng nổi bật của nhóm này. Đây được xem là phản ứng thuận nghịch được xúc tác nhờ nhiệt độ và axit sunfuric đặc.

Phương trình hóa học diễn ra như sau: HCOOH + CH3OH –> HCOOCH3 + H2O.

(Axit formic 85% có xuất xứ Trung Quốc)

– Đối với phản ứng tráng gương

Axit fomic có phản ứng tráng gương vì, trong giới chuyên môn mọi người còn gọi đây là phản ứng tráng bạc. Phản ứng tráng gương có đặc trưng là tính khử. Nhóm chức anđehit tác dụng với Ag2O hoặc AgNO3 trong môi trường NH3 tạo ra Ag.

Phương trình diễn ra như sau:

HCOOH + 2[Ag(NH3)2]OH –> (NH4)2CO3 + 2Ag(kết tủa) + 2NH3(khí) + H2O

Phương pháp điều chế

Công nghiệp

Trong công nghiệp, có thể điều chế bằng 3 cách sau:

• Thông qua quá trình điều chế các chất khác, sẽ thu được một lượng đáng kể hóa chất axit fomic, đặc biệt là điều chế axit axetic. Quá trình này gọi là điều chế sản phẩm phụ.
• Khi cho Methanol tác dụng cùng cacbon monoxit (CO) dưới sự xúc tác của một bazo mạnh cho ra metyl fomiat, là một dẫn xuất của axit fomic.

Phương trình diễn ra như sau:

CH3OH + CO → HCOOCH3 

Sau phản ứng đó, ta tiến hành phản ứng thủy phân của metyl formiat sẽ tạo ra axít fomic:

Phản ứng diễn ra như sau:

HCOOCH3 + H2O → HCOOH + CH3OH

• Hoặc qua quá trình thủy phân trực tiếp metyl formiat người sản xuất cần thực hiện quá trình gián tiếp, cho metyl formiat phản ứng với aminiac để tạo formamid. Sau đó, thủy phân formimid bằng axit sulfuric (H2SO4) để tạo ra HCOOCH3.

(Axit fomic 85% dạng can vuông và can tròn)

Phản ứng diễn ra như sau:

HCOOCH3 + NH3 → HCONH2 + CH3OH

HCONH2 + H2O + ½H2SO4 → HCOOH + ½(NH4)2SO4

Phòng thí nghiệm

Trong phòng thí nghiệm có thể tiến hành bằng 2 cách như sau:

• Đầu tiên, nung nóng axit oxalic (H2C2O4) trong glyxerol khan và chiết bằng cách chưng hơi.
• Thủy phân axit etyl isonitril với chất xúc tác là dung dịch HCl

Phương trình thủy phân:

C2H5NC + 2H2O → C2H5NH2 + HCOOH

Axit fomic dùng để làm gì?

Ngày nay, axit fomic được ứng dụng trong đa dạng các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau. Đặc biệt, có thể kể đến axit fomic:

• Chất trung gian làm dung môi
• Hỗ trợ điều chỉnh giá trị pH.
• Làm chất diệt khuẩn, khử trùng.
• Hỗ trợ tổng hợp mạ điện, hóa học, khai thác dầu khí, chất điều vị thực phẩm.
• Đặc biệt nhất, có thể nói axit fomic có tác động mạnh mẽ đến ngành dệt may.

Ứng dụng của axit fomic trong dệt may

Axit fomic có công dụng giữ màu hiệu quả, cầm màu trong nhuộm da, nhuộm màu sửa chữa. Trong nhiều bước xử lý vải, da, hóa chất axit này hỗ trợ hiệu quả trong việc điều chỉnh độ pH.